Copy-editing, hataların önüne geçmeye, içerikte var olan tutarsızlıkları belirleyerek düzeltmeye, içeriği hedef kullanıcıya ve/veya hedef pazara hitap edecek bir hale getirmek için uyarlamaya yardımcı olan önemli bir kalite-kontrol işlemidir. Bu işlemi yapan kişiye, copy-editör denilmektedir. Copy-editing’de amaç, ilk cümleden son cümleye kadar “anlaşılır” olmayı sağlayarak içeriği yayına hazırlamaktır. Başka bir ifadeyle, copy-editing bitmiş bir içeriği daha derin ve ayrıntılı bir süzgeçten geçirme aşamasıdır.
Kaliteli bir ürüne ulaşmak için vazgeçilmez iki hizmet olan proofreading ve copy-editing aynı gibi görünseler de aslında iki farklı kavramdır. Gelin, bu farklılıklara birlikte göz atalım.
- Proofreading, metinde hiçbir hata olmadığından emin olmak için daha çok yazım, noktalama ve dilbilgisi hatalarını düzeltmeye yoğunlaşma işlemidir. Bunun yanı sıra kaynak metne olan bağlılığı da kontrol eder. Daha teknik bir yaklaşım olan copy-editing ise sadece dil bilgisi ve yazım denetimi yapmaz, aynı zamanda metinde yer alan her bir unsurun A’dan Z’ye tutarlı ve eksiksiz olmasını sağlar. Copy-editing akıcılık, tutarlılık, anlambilim, jargon, sözdizimi, özel kelimeler, terminoloji, bağlamsal hatalar, sayfa düzeni, kelime tekrarları, okunabilirlik, deyimler, kültürel öğeler, referanslar, noktalama işaretleri ve dil bilgisi gibi tüm konuları yakından inceler. İçerikte yer alan tarihlerin, fotoğrafların, yerlerin, isimlerin, istatiksel bilgilerin gerçeğe dayalı olup olmadığını tek tek teyit eder. Sadece metnin stilini incelemekle kalmaz, aynı zamanda metin içeriğini içerik politikasına ve etik kurallara uygunluk açısından da kontrol eder.
- Copy-editing, kaynak metnin ve hedef metnin iki dilli bir incelemesi olup bağlamın mesajı iletip iletmediğini derinlemesine araştırır. Başka bir deyişle, copy-editing proofreading’e göre içeriğe daha geniş bir pencereden bakar, özellikle ayrıntılara odaklanır, tabiri caizse didik didik inceleme yapar. Bu nedenle, copy-editing daha fazla zaman ve maliyet gerektiren bir hizmettir.
- Copy-editing, hedef kitleyi (yaşı, eğitim seviyesi, beklentileri, algısı vb.) ve hedef metnin amacını göz önünde bulundurmak zorundadır. İçeriğe okurun gözünden bakar; bu doğrultuda cümlelerin yapısını/uzunluğunu ve kelime seçimlerini değerlendirir. Bu nedenle, bazı kaynaklarda copy-editörlerden “okurların savunucusu” olarak bahsedilir.
- Copy-editing, çevirisi tamamlanmış bir içeriği kontrol ederken proofreading’e göre daha eleştirel ve titiz bir yaklaşım gerektirir. Zira copy-editing, yayında kalite güvencesi (QA) sağlanması sürecinde atlanmaması gereken kavramlardan biridir ve içeriğin doğruluğunu belirlediği için çok önemlidir. Bu süreçte, copy-editör yalnızca dil hizmetleri şirketinin sunmuş olduğu yönergelere değil müşteri tarafından belirtilen yönergelere de bağlı kalacak şekilde bir çalışma gerçekleştirir.
- Copy-editör, gerekli durumlarda, çevirmenle içeriği iyileştirmeye yönelik öneri ve yorumlarını paylaşabilir. Birtakım noktalarda düzeltme yapılmasını, çeviride kullanılan üslubun/cümle yapısının değiştirilmesini, farklı bir terminoloji kullanılmasını veya söylenmek istenenin başka bir şekilde ifade edilmesini talep edebilir.
- Copy-editing, proofreading’den önce gelen bir işlemdir ve içeriği yayına hazırlamaya odaklanır. Proofreading ise içerikle ilgili her şeyin olması gerektiği gibi olup olmadığını kontrol edebilmek için son şanstır. Bu yüzden özenli bir çalışma gerektirir çünkü yayımlandıktan sonra herhangi bir hatayı düzeltmeye çalışmak çok maliyetli olabilir hatta markalar kalite anlamında zarar görebilirler.
- Proofreading daha genel bir düzeltme hizmeti iken copy-editing, özellikle kitap yayıncılığında (gerek orijinal gerek çeviri kitaplarda) tercih edilen bir hizmettir.
- Son olarak, copy-editing ve proofreading birçok kişi tarafından “aynı kavramlar” olarak değerlendirildiği için bir karışıklık olmaması adına öncesinde tam olarak nasıl bir hizmet istenildiği hakkında dil hizmeti sağlayıcıları ile iletişime geçilmelidir. Örneğin içeriğinizin çok sayıda hata barındırdığını düşünüyorsanız ve doğruluğundan emin olmadığınız birtakım noktalar varsa proofreading yerine copy-editing hizmeti bu durumda daha uygun olacaktır.