İngilizce öğrenirken ilk ezberletilenlerden biri alfabe şarkısıdır. Bu yazıyı okurken bile kulağınıza “ey bi si di…” şarkısı çalınıyor olabilir. Bu şarkıyı ezberlerken harflerin birbirinden farklı telaffuz edildiğini fark etmiş olabilirsiniz. Örneğin D harfi “di(dee)” olarak okunurken F harfi “ef(eff)” olarak ounur. Harfleri birlikte incelediğinizde belli bir uyum da yoktur. Peki bu harflerin okunuşları nasıl ortaya çıktı?
Öncelikle sesli harfleri inceleyelim. Sesli harfler aslında harfin uzun okunuşu ile seslendirildi. Ortaçağ İngilizcesinde sesli harfler “a, ay , i, o,u(ah, ay, ee, oh, oo)” olarak okunuyordu fakat zman içinde bu harflerin sesleri, dolayısıyla da telaffuzları değişerek okunuşları “ey, i, ay, o (ay, ee, aye, oh)”ya dönüştü. U harfi ise diğer harferin değişiminden sonra uzunca bir süre “u(oo)” olarak telaffuz edilmeye devam etti ancak 1600’lerden sonra “yu(yoo)” olarak okunmaya başladı. Ayrıca Oxford İngilizce Sözlük Y harfinin neden “vay(wy)” olarak okunduğunun bilinmediği ancak bu okunuşun en az beş yüz yıldır kullanıldığını belirtiyor.
Sessiz harfler ise göründüğünden daha düzenli. Bunların telaffuzları Latinceden İngilizceye geçmiş gibi görünüyor. Söylerken nefes akışının tamamen kesildiği “sert” harflerin arkasına “i(ee)” ekleniyor. B,P ve D bu harflere örnek olarak gösterilebilir. F,S veya X gibi hava akışının devam ettiği “yumuşak” harflerin ise başına “e” harfi getiriliyor. Bu kurallara uymayan istisnalar da var. C ve G harflerinin iki tanıma da uyduğu durumlar var. Örneğin “cat” ve “gut” ‘sert’ okunurken “cent” ve “gin” yumuşak okunuyor. Bu iki harf latincede sadece sert okunduğu için İngilizce telaffuzunda da B veya D ile aynı muameleyi görüyorlar.
Bazı istisnalar ise daha fazla açıklama gerektiriyor. Örneğin sürekli hava akışının olduğu R harfi kurala uygun olarak “er” şeklinde telaffuz ediliyordu. Bunun zaman içinde nasıl değişip “ar” olduğu bilinmiyor. V harfi ise Latincede hem sesli hem sessiz harf olarak kullanılıyor, buu yüzden de tanımlara uymuyor. W harfi de V gibi hem sesli hem sessiz olarak kullanılıyor. J harfi Latincede bulunmadığı için telaffuzu Fransızcadan geliyor. Z harfinin telaffuzu ise İngilizceye Yunancadan geçmiş. H harfi alfabedeki en tuhaf harf olabilir. “eyç(aitch)” telaffuzu Latincedeki “accha/ ahha/aha”dan veya Fransızcadaki “ache” den geliyor. H harfinin günümüzdeki telaffuzunda “h” sesi bulunmuyor. Ancak harfin sesini yansıtmak amacıyla “heyç(haitch)” okunuşu önerilmiş olsa da buun “aşırı düzeltme” olduğunu öne sürenler de var. Kuzey İrlanda’da “heyç” telaffuzu Katolikler tarafından kullanılsa da Protestanlar bu harfi “eyç” olarak okuyor. “heyç” telaffuzu İngilizler arasında da yayılmaya başlıyor.