Hakkında çok konuşulan her konuda olduğu gibi çeviri hakkında da doğru bilinen yanlış sayısı oldukça fazla. Bu yazımızda çeviri hakkındaki doğru bilinen bazı yanlışlara değinerek soru işaretlerine açıklama getirmeyi umuyoruz.

Keyifli okumalar dileriz.

• Çevirmenler Asla Sözlük Kullanmazlar

Elbette çevirmenlerin çeviri yaptıkları dile, kelime dağarcığına ve dilbilgisi yapısına hâkim olması gerekir.  Ancak bu durum çevirmenlerin kaynak veya hedef dildeki her bir kelime hakkında mutlak bir bilgiye sahip olmaları gerektiği anlamına gelmez. Günümüzde özellikle de alan bilgisi gerektiren konularda (teknik, hukuk, medikal vb.) çeviri yapan çevirmenler ana dillerinde bile anlamını bilmedikleri veya hiç duymadıkları bir kelimeyle karşılaşabiliyorlar. Bu doğrultuda, çevirmenlerin yürüyen birer sözlük olmadığını, çeviri sürecinde ihtiyaç duyduklarında gerek basılı gerek dijital sözlüklerden yardım aldıklarını söyleyebiliriz.

• Çeviri Sadece Kelimeleri Bir Dilden Başka Bir Dile Aktarmaktır

Çeviri, her bir kelimeyi bir dilden diğerine aktarmaktan çok daha fazlasını gerektiren ve çok daha karmaşık bir eylemdir. Örneğin deyimler, metaforlar, atasözleri, mizahi ve edebi ifadeler gibi unsurlar çoğu zaman kelimesi kelimesine çeviriye uygun değildir. Bunun dışında, çevirmenler gerek çeviri öncesinde gerekse çeviri süreci boyunca çevirdikleri içerik hakkında araştırma yapar ve terminoloji listesi çıkarırlar. Başka bir deyişle, çeviri eylemi “cümleyi oku ve çevir” demek değildir. Çeviri süreci çevirmen çeviriyi tamamlandığında da sona ermez. Zira kalite kontrol süreçleri gereği çevrilen metin editörler, redaktörler veya dil uzmanları tarafından dilbilgisi ve anlam bakımından kontrol edilir.

• Dil Bilen Herkes Çeviri Yapabilir

Nitelikli bir çevirmen sadece iki dili akıcı bir şekilde konuşabilen herhangi bir kişi değildir. Çevirmenlik mesleği de dil bilen herkesin icra edebileceği bir meslek değildir. Nasıl ki hastaneye gittiğimizde bizi bir avukat değil de doktor tedavi ediyorsa çeviri hizmetine ihtiyaç duyulduğunda da bu ihtiyacı uzman çevirmen gidermelidir. Zira çevirmenler seneler boyunca çeviri stratejileri, çeviri teknolojileri, çeviri kuramları, farklı metin türleri, dilbilim, sözlükbilim gibi birçok alanda eğitim alarak sektöre ilişkin somut bilgiler edinir ve çevirilere bu bilgiler ışığında yaklaşarak doğru, tutarlı çeviri ürünleri ortaya koyarlar.

• Bir Çevirmen Her Alana Dair Çeviri Yapabilir

Hukuki, medikal veya teknik içerikli metinler sektörel terminoloji ve özel jargon içerdiklerinden bu alanlarda uzman çevirmenler tarafından çevrilir. Başka bir deyişle, çevirmenlerin uzman oldukları alanlar vardır; bir çevirmen pazarlama çevirilerinde uzman iken diğer bir çevirmen edebi çevirilerde uzman olabilir. Dolayısıyla bir çevirmen çeviri diline ne kadar hâkim olursa olsun uzman olduğu alanda çeviri yapması daha sağlıklı sonuçlar verir.

• Mütercim ve Tercüman Aynı Anlama Gelir

Mütercim yazılı bir kaynağı baz alarak çeviri yapan kişidir. Tercüman ise sözlü bir kaynağı baz alarak çeviri yapan kişidir. Mütercimin kullandığı araçlar genellikle bir kâğıt, kalem veya bilgisayar iken tercümanın kullandığı araçlar kabin, mikrofon veya kulaklıktır. Kullandıkları araçlar farklı olsa bile mütercimin ve tercümanın nihai amaçları aynıdır: Kaynak dildeki bir mesajı hedef dile aktararak iki farklı kültür arasındaki bir iletişim köprüsü kurmak.