Çağlar Boyunca Çevirmenlik
Farklı kültürler birbirleriyle etkileşim içine girdiklerinden beri çevirmenlere ihtiyaç duyulmuştur. Gerek ekonomik gerekse diplomatik işlerle başlayan çevirmenlik mesleği; teknolojinin gelişimiyle birlikte artan iletişim ve ulaşım olanakları ile tüm insanlığı adeta birbirine bağlayan bir iletişim köprüsü görevindedir.
Özellikle küreselleşmenin yaygınlaşması ve eş zamanlı kurulan iletişim ağları ile kültürler arasındaki etkileşim hiç olmadığı kadar yükseldiği için çevirmenlik günümüzde en çok ihtiyaç duyulan mesleklerden birisi haline gelmiştir.
Teknoloji Çeviriye Hız Katıyor
Teknoloji her zaman insanların iş yükünü azaltıp zamandan tasarruf etmesini sağlamıştır. Bu durum çevirmenlik mesleğinde de etkisini göstermiştir. Bilgisayar ve daktilolardan önce çevirmenler çevirilerini kalem-kağıt kullanarak yapıyordu. Diğerlerine kıyasla, bu şekilde çeviri yapmak daha zorluydu ve daha fazla zaman alıyordu. Ayrıca çevirmenlerin bir yanlış yaptığı zaman basitçe silme tuşuna basma gibi bile bir şansları yoktu.
Artık teknoloji sayesinde çevirmenlerin işini kolaylaştıracak birçok imkân var. Bilgisayar Destekli Çeviri (BDÇ) programları, ofis uygulamaları, online terimceler ve sözlükler ile çeviri çalışmaları çok daha hızlı bir şekilde halledilebiliyor.
Basılmış haldeki bir sözlüğün -ne kadar kapsamlı olursa olsun- güncelliği basım tarihidir. Her gün farklı farklı sebeplerden dolayı dillere yeni sözcükler girmekte ve var olan sözcükler yeni anlamlar kazanmaktadır. Bu noktada, online sözlükler basılı sözlüklere göre çok daha avantajlı oluyor. Ayrıca büyükçe bir basılı sözlüğün içerisinde kelime aramak online bir sözlüğün veri tabanında arama yapmaya göre elbette daha yavaş. Yukarıda belirtilen durumlar teknolojinin çeviriye olumlu etkilerini göstermektedir.
Bilgisayar Destekli Çeviri Nedir?
Bilgisayar Destekli Çeviri (Computer Assisted Translation), çevirmenlerin uzun ve tekrarlı dosyaları çevirmelerine yardımcı olan programlardır. Bu programlar daha önce çevrilen metinleri belleğinde tutarak gerekli olduğunda çevirmenin kullanıma sunar. Örneğin, bir buzdolabı modeli için yazılmış olan kullanım kılavuzu bu buzdolabının bir üst modelinin kullanım kılavuzuyla neredeyse aynıdır. Program, eski metinle yeni metin arasındaki eşleşmeleri çevirmene eşleşme oranıyla birlikte gösterir. Böylece çevirmen, üst modelin kılavuzunu bu programlar sayesinde çok daha hızlı bir şekilde çevirir. Ayrıca çok daha geniş bir çeviri belleği sayesinde diğer çevirmenlerden yardım almak mümkün. Çeviri belleği ile birlikte BDÇ programları çok daha işlevsel olarak kullanılabiliyor.
Ofis Programları ve Online Terimceler
Günümüzde yazılı çeviri işlerinin birçoğu bilgisayar kullanılarak yapılıyor. Çevirmenler, sanal ortamda farklı farklı programlardan faydalanarak çok daha düzgün ve hızlı çeviri yapıyorlar. Ofis programları sayesinde belge, tablo ve katalog gibi metinlerin çevirisi yapılırken kaynak ve erek metin arasında biçim farklılıkları yüksek oranda ortadan kalkıyor. Yazım denetimi ve sözcük sayımı yapmak gibi özellikleri barındıran bu uygulamalar çevirmenlerin çeviri öncesi ve sonrası işlerinde de yardımcı oluyor. Bununla birlikte, internet ortamında bulunan terimceler sayesinde farklı farklı uzmanlık alanlarına özgü terimleri ve anlamlarını basılı sözlüklere oranla çok daha hızlı bir şekilde bulmak mümkün. Bu terimlere daha hızlı bir şekilde ulaşmanın yanı sıra, online terimcelerin basılı sözlüklere göre çok daha güncel bilgiler içermesi de çevirinin doğruluğu açısından çok önemli bir nokta.
İnsan mı Makine mi?
Makine çevirisi, bir yazılıma diller, dil yapıları, kelime karşılıkları vb. unsurların aktarılarak yaptırıldığı çeviridir. Günlük ihtiyaçları karşılamaya yeterli bir çeviri sağlayan bu araçlar henüz daha karmaşık içeriklerde kullanılamıyor. Çünkü kaynak-erek kültür ve metnin bağlamını bilmek çevirinin ana unsurlarındandır. Bu sebeple makine çevirisinde -şimdilik- yalnızca sözcüğü sözcüğüne çeviri yapılmakta fakat makine çevirisi ilk ortaya çıktığı andan bu yana çok fazla ilerleme gösterdi. Basit ve orta karmaşıklıktaki cümlelerin kolaylıkla üstesinden gelen makineler, birçok kişiye göre çevirmenlik mesleğinin geleceğini oluşturuyor.
Yakın gelecekte makinelerin çevirmenlerin yerine geçmesi biraz zor gözüküyor çünkü hala makineler ciddi konularda (konferans, devletler arası iletişim vb.) ve duygusal konularda (edebiyat) yeterli başarıyı yakalayamadı.