Dünyanın dört bir yanındaki çevirmenleri en çok zorlayan kitaplardan biri de muhakkak ki Harry Potter serisidir. Çeviriyi bu kadar zor kılan şey ise kitaplarda yazarın yarattığı kelimeler olması. Kitaplardaki çoğu büyü, yer ve insan isimlerinin etimolojik, mitolojik veya tarihi kökenleri var. Bunlardan bazılarını sizler için derledik:

• Animagus: Hayvan (animal) ve büyücü (mage) kelimelerinin birleşimi. Hayvan formunu alabilen büyücü.
• Albus Percival Wulfric Brian Dumbledore: ‘Beyaz’ anlamına gelen Albus, profesörün bilgeliğinin simgesi. Yuvarlak masa şövalyelerinden birinin ismi olan Percival, profesörün geçmişindeki savaşların habercisi. ‘Kurt gücü’ anlamına gelen Wulfric, profesörün gücünün simgesi. Keltçe bir isim olan Brian ise ‘saygın’ anlamına geliyor.
• Remus Lupin: Remus ismi kurtlar tarafından büyütülüp daha sonra Roma‘yı kuran kardeşler Remus ve Romulus‘tan geliyor. Lupin ise Latincedeki ‘kurt’ kelimesinden türemiş bir isim. Yani, Remus Lupin‘in ismi karakterin geçmişi ile ilgili birçok ipucu veriyor.
• Expecto Patronum: Patronus büyüsü olarak da anılan bu büyünün Latince çevirisi “Bir koruyucu bekliyorum.” Büyünün ruh emicilere karşı koruma olarak kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda ismi oldukça mantıklı geliyor.
• Petrificus Totalus: Petri, Yunancada “taş” anlamına gelen petra kelimesinden türetilmiş bir hece. ‘-ficus’ eki ise Latincede ‘yapmak’ için kullanılıyor. Totalus ise yine Latincede ‘tamamen, tüm’ anlamına gelen Totalis kelimesinin bir versiyonu.
• Expelliarmus: Silahsızlandırma Büyüsü de kökeni Latinceye dayanan büyülerden biri. ‘Expel’ kelimesi ‘uzaklaştırma’ anlamına gelirken, ‘armus’ kelimesi ‘silah’ anlamını taşıyor.
• Sectumsempra: ‘Sectum‘ Latincede ‘kesilmiş olmak’ anlamına geliyor, bu da büyünün amacını açıklıyor. Ancak, bu büyüyü asıl ilginç kılan, kelimenin ikinci kısmı. ‘Sempra’nın Latincede bir anlamı olmasa da ‘semper fidelis’ deyişini anımsatıyor. Bu deyişin anlamı ise ‘Her zaman sadık’, size de karakterle ilgili bir şeyler çağrıştırmıyor mu?
• Sybill Trelawney: Antik Yunan’da derin bilgisine dayanarak gelecekle ilgili tahminler yürüten kadınlara ‘sybil’ adı veriliyordu. Bilinen ilk sybil kendinden geçerek kehanetler mırıldanan, Sybilla adında bir kadındı. İsim benzerliğinin yanı sıra Profesör Trelawney‘nin kehanetleri dile getiriş biçimi de bize Antik Yunan‘daki bu karakterleri anımsatıyor.
• Horace Slughorn: Horace ismi ‘kronometreci, zaman tutucu’ anlamına geliyor. Profesör Slughorn’un dakik olduğu söylenemese de, öğrencilerinin anılarından ve onlarla geçirdiği zamanlardan koleksiyon yapmasının onu bir nevi ‘zaman tutucu’ yaptığı söylenebilir. Slughorn isminin anlamı ise ‘savaş çağrısı’. Hatta slogan kelimesinin slughorn‘dan türediği düşünülüyor. Yani, Profesör Slughorn’un ismi ‘Zaman Tutucu’nun Savaş Çağrısı’ anlamına geliyor. Voldemort’a karşı savaşın Profesör’ün Tom Riddle ile ilgili anılarını paylaşmasından sonra başladığı göz önünde bulundurulursa, savaşı başlatanın Horace Slughorn’un savaş çağrısı olduğu söylenebilir.

Harry Potter serisindeki göndermeler bu kadarla da kalmıyor. Büyülerin çoğu Latinceye, isimlerin çoğu ise tarihi karakterlere dayanıyor. Örneğin, büyücü Merlin‘in, zamanında Voldemortis isimli bir kara büyücüyle karşılaştığı söyleniyor. Tabii ki bazı göndermelerin gerçekten bilinçli mi yapıldığını yoksa yalnızca hayranların yüklediği anlamlar mı olduğunu bilmek mümkün değil. Fakat, kitapta geçen her ismi etimolojik veya tarihi olarak inceleyebilmek, çevirmenler için bir saklambaç oyununa dönüşüyor.

Kaynak: pottermore.com