Harry Potter’ın 20. yılı dünya çapında kutlanırken serinin yazarı JK Rowling, Voldemort’un isminin aslında Fransızca telaffuz edilmesi gerektiğini açıkladı. Bunun üzerine serideki isimler ve bunların çevirileri üzerine incelemeler başladı.

1997’de yayımlanmaya başlayan seri, 20 yılda 60 dile çevrildi. Tarihsel ve mitolojik göndermeler ve uydurma isimlerin bulunduğu eserin çevirileri de tartışmalara yol açtı. Bazı çevirilerde karakter isimleri orijinal halleriyle bırakılırken bazı çevirilerde de isimler çevrildikleri dillere uyarlandı.

Fransızca çevirilerde uyarlanan isimlerden bir tanesi de Weasley ailesinin evcil sıçanı Scabbers oldu. İngilizce yara kabuğu anlamına gelen scab kelimesinin Fransızca karşılığı olan croûte’tan yola çıkılarak karakterin ismi Croûtard oldu. Bu çeviri orijinal anlamı yansıtırken, en çok eleştirilen çevirilerden biri Albus Dumbledore’un İtalyanca baskılardaki ismiydi. Eski İngilizce’de eşek arısı anlamına gelen dumbledore kelimesi profesörün sürekli meşgul ve kendi kendine konuşan kişiliğiyle uyumluyken, İtalyanca versiyonundaki Silente soyadı akla oldukça sessiz ve sakin bir kişiyi getirerek karaktere oldukça zıt düştü.

Özellikle uydurma kelimelerin çevirilerine göre okurun kitapla ve karakterlerle ilgili algısı değişiyor. Bu durumda okuyucunun takdir ettiği isimler tüm alanlardan beslenerek onları yaratan yazara mı ait oluyor yoksa aynı yoğunlukta bir etimolojik araştırmayla gecesini gündüzüne katan çevirmene mi?

Böyle durumlarda çevirmenin orijinal metne sadakati kadar araştırmacılık yeteneği ve içinde bulunduğu coğrafya ve kültürü tanıması da kayda değer önem kazanıyor. Bu tarz metinlerde çeviri bir sanata dönüşüyor ve hatalar ve yanlış seçimler okuyucunun deneyimlerini tamamen değiştirebiliyor.  Bu nedenle yaratıcılığına olduğu kadar uzmanlığı ve mükemmeliyetçiliğine de güvenen çevirmenler, metindeki kelimeler yerine hislere sadık kalarak okuyucunun aynı deneyimi kendi dilinde yaşamasını sağlıyor.

İşte dünyanın dört bir yanından Harry Potter çevirisi örnekleri:

-Poufsouffle: Hufflepuff (Fransızca)

-Huispaus: Quidditch (Fince)

-Zauberstock: asa (Almanca)

-Hortkuluk: Horcrux (Türkçe)

-Albus Humlesnurr: Albus Dumbledore (Norveççe)

-Tom Elvis Riddle: Tom Marvolo Riddle (Fransızca)

-Kalkaros: Snape (Fince)

-Corvinal: Ravenclaw (İspanyolca)

The Guardian’daki haberin çevirisidir.