Kütüphane kelimesi Arapça “kutup” (kitaplar) ve Farsça “ane” (ev) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kelimenin tarihteki en eski kullanımına Ahmet Vefik Paşa’nın, Lugat-ı Osmani (1876) adlı eserinde rastlanır.
MÖ 2600 civarında Sümerlere ait tapınaklardaki çivi yazılarında oluşan tabletlerin bulunduğu arşivler ilk ilkel kütüphaneler olarak kabul edilebilir. Bu arşivlerde sosyal hayatı içine alan, din ve dinle ilgili törenleri, felsefe, tıp, kimya gibi bilimler ve siyasal nitelikli devlet yazışmalarının bulunduğu kaynaklar tutulmaktaydı.
Bugünkü anlamıyla ilk kütüphane ise MÖ. 7. Yüzyılda, Asur döneminde Asurbanipal tarafından kurulmuştur. 30000 civarı tableti barındıran bu kütüphane az sayıda resmi belgelenin yanı sıra daha çok bilim, tıp, astronomi, edebiyat gibi alanlardan içerikleri de bulunduruyordu.
KÜTÜPHANE ÇEŞİTLERİ
Referans Kütüphaneleri
Referans kütüphanelerinde bulunan kaynakların kullanımına yalnızca kütüphane içinde izin verilir. Herhangi bir materyal ödünç alınamaz.
Araştırma Kütüphaneleri
Araştırma kütüphaneleri üç sınıfa ayrılır:
- Millî Kütüphane
Yayınlanan eserleri derleme görevini yerine getiren ve bunları koruma sorumluluğunu üstlenen kütüphanelerdir. Bunun yanında ulusal bibliyografyayı yayınlamak, ülke hakkında yazılmış kitaplar dâhil olmak üzere yabancı yayınları bulundurmak gibi görevleri de vardır.
- Üniversite Kütüphaneleri
Üniversite kütüphanelerinin amaçları, genellikle üniversitenin öğretim görevlilerine, araştırma görevlilerine ve öğrencilere bilimsel çalışma ve araştırma imkânı sağlamak, bilgi ve teknoloji üretmek, bilim verilerini yaymaktır.
- Özel Kütüphaneler
Özel kütüphane, bağlı bulunduğu kuruluşun ilgilendiği konularda bilgi kaynaklarını sağlar, düzenler, hizmete hazır duruma getirir ve bunlardan yararlanmayı kolaylaştırıcı faaliyetlerde bulunur.
Halk Kütüphaneleri
Ülkemizde kurulmuş en eski kütüphane türü halk kütüphaneleridir. Halk kütüphaneleri, kişilerin diledikleri zamanlarda kendi kendini eğitmesine yardımcı olmak, ulusal ve uluslararası her türlü kayıtlı bilgiyi halka ulaştırmak gibi görevlere hizmet eder.
Halk kütüphaneleri kendi içinde ikiye ayrılır.
- Gezici Kütüphaneler
Şehir merkezine uzak ulaşımın zor olduğu kasaba veya köylerde yaşayıp, halk kütüphanelerinden yararlanamayan vatandaşların hizmet alabileceği seyyar kütüphanelerdir.
- Çocuk Kütüphaneleri
Yalnızca 16 yaşından küçük çocuklara hizmet vermek amacıyla genellikle Halk Kütüphanelerinin bir bölümüne kurulurlar.
Okul Kütüphaneleri
İlköğretim, ortaöğretim ve dengi okullarda eğitim ve öğretimin hedefleri doğrultusunda, uygulanan müfredat temel alınarak oluşturulan kütüphanelerdir. Okul idarecileri ve öğretmenlerin hazırlıklarına yardımcı olmak, öğrencilerin kişisel araştırma ve inceleme yapmalarını mümkün kılmak gibi amaçları vardır.