Makine Çevirisi Sonrası Düzeltmenlik ve ISO 18587:2017 standardı
Makine çevirisi hakkında yapılan onlarca tartışma, olumlu-olumsuz eleştiri ve “çevirmenlik mesleği tarihe karışıyor!” iddiaları ile geçen bir süreç sonrası gerek dil hizmet sağlayıcıları gerekse çeviri hizmeti alan kişiler ve firmalar makine çevirisinin çevirmenlerin sonu olmayacağına ikna olmuş görünüyor. Makine çevirisinde kısa sürede meydana gelen gelişmelerin akıllarda soru işaretleri bıraktığı inkar edilemez. Öyle ki, Google’ın Sinirsel Çeviri Dönemine geçmesi, Apple’ın eş zamanlı çeviri yapabilen kulaklıklarını piyasaya sürmesi, Skype tarafından geliştirilen görüntülü aramalarda çeviri hizmeti gibi ancak bilim kurgu filmlerinde karşımıza çıkar sandığımız teknolojilerin günlük hayata entegre edilmesi ile çeviri sektörü sekteye uğruyor iddiaları gündemi epey meşgul etti.
Dillerin kendine özgü, duygusal zeka gerektiren kullanımları ve bağlam çözümlemesinin gerekliliği gibi doğal sebeplerle makine çevirisinin kullanım alanı şimdilik yalnızca kişisel amaçlı kullanımla sınırlı. İşi bir adım öteye götürüp ticari amaçlı makine çevirisi kullanımına geldiğimizde ise “Machine Translation Post Editor” yani makine çevirisi sonrası düzeltme yapan editör ihtiyacı doğuyor. Çeviri sektörünün çok yeni bir türü olan makine çevirisi sonrası düzeltmenlik kimi dil uzmanlarına göre geleceğin egemen çeviri türü olacak.
Peki ne iş yapar bu “düzeltmenler”?
- Makine çevirisinden en yüksek performansı alabilmek için makine çevirisi yazılımına yüklenmeden önce metni hatalardan arındırır.
- Dili sadeleştirip cümleleri kısaltarak daha okunaklı ve anlaşılması kolay metinlere dönüştürür.
- Çeviri süreci sonrasında makineden gelecek olan metin üzerinde eksik veya hata varsa düzeltme yapar .
- Terminoloji kontrolü yapar.
- Eksik veya fazla bilgi olup olmadığını kontrol eder
- Dili, hedef kültürde uygunsuz karşılanabilecek kullanımlardan arındırır.
- İmla kontrolü yapar.
- Formatı istenen şekle getirir.
- Metin dilini hedef dile yakınlaştırarak “insan çevirisi” haline getirir.
ISO 18587:2017
Post Editing işlemi için bu kadar aşama varken bu işin bir standardı olmaması dil hizmeti sağlayıcıları arası tutarsızlıklara, kalitede eksilmelere ve denetlemenin zorlaşmasına sebep olacağı düşünülerek ISO güvencesiyle makine çevirisinin içeriği ve gerekliliklerini kapsamlıca ele alan yeni bir çeviri standardı “ISO 18587:2017 Translation services – Post-editing of machine translation output” piyasaya sürüldü.
Yazılı çeviri süreci için genel standartların belirlendiği ISO 17100 çeviride kalite standardından sonra getirilen bu yeni standart makine çevirisi sonrası metin kontrolünün gereklilikleri, kontrol işlemini üstlenen editörün sahip olması gereken yetkinlikleri ve makine çevirisi kullanan dil hizmeti sağlayıcılarının uyması gereken şartları ortaya koyan yeni bir ISO belgesidir. Bu alanının standartlarının belirlenmiş olması artık daha sık gündeme geleceğinin de bir göstergesi olabilir.
Bilgisayar destekli çeviri araçları ve makine çevirisindeki gelişmelerin çevirmenlik sektörünün sonunu getirmediğini, aksine çevirmene ve işletme sahibine bir çok yönden yardımcı olduğunu ve asla bu işin eğitimini almış bir dil uzmanının yerine geçemeyeceğini kabul etmek gerek.