Olimpiyatlar asırlardır tüm devletlerden sporcuların yarıştığı ama onları izleyen milyarlarca kişi tarafından da takip edilen bir etkinlik. Hal böyle olunca olimpiyatların en büyük sorunlarından ve hatasız çözülmesi gereken sıkıntılarından biri de çeviri.
Anonslar ve bildiriler eski zamanlarda belki sadece ev sahibi ülkenin dilinde yapılmış olabilir, ama artık dijital çağda, olimpiyatlara medya, sosyal medya ve internet üzerinden her saniye erişim imkanı varken, tanıtım ve tüm olan bitenin duyurusunun tek dille sınırlamak imkansız.
2008 yılında Pekin’de düzenlenen olimpiyatlarda 5000 profesyonel, 100 bine yakın gönüllü çevirmen ile 55 dilde çeviri hizmeti sundu. Londra ise 2012 yılında İngilizce ve Fransızca ile (Olimpiyatların resmi 2 dili) sınırlı tuttu. Rio 2016’da ise İngilizce ve Fransızcaya Brezilyanın resmi dili olan Portekizce de eklendi.
Dünyada en çok konuşulan diller sırasıyla Mandarin, İspanyolca, İngilizce, Urduca, Arapça, Bengalce, Portekizce, Rusça ve Japonca iken; hatta dilimiz Türkçe bile Fransızcanın 5 sıra önünde yer alırken İngilizce ve Fransızcanın mecburi kılınmasının ardındaki hikaye ise şöyle. 1894 yılında İsviçre’de Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ni( IOC) kuran Baron Pierre de Coubertin, Modern Olimpiyat Oyunları’nın da kurucusu kabul edilmektedir. Bundan tam 2 sene sonra yani 1896’da Atina Olimpiyat Oyunları (Yaz) Fransızca dilinde gerçekleştir. Günümüzde IOC tüm oturumları, Almanca, İspanyolca ve Rusça, Fransızca, İngilizce dillerinde gerçekleşse de olimpiyatlarda hala İngilizce ve Fransızca hakimiyeti sürmekte.
Rio 2016 komitesi 2014 yılının Kasım ayında resmi web sitesinde 8000 gönüllü çevirmen talebinde bulunan bir ilan yayınladı. Dil ekibine seçilmek için Portekizce ve İngilizcenin yanı sıra aşağıdaki dillerden birini biliyor olmanız (Fransızca, Rusça, İspanyolca, Mandarin, Kanton, Almanca, İtalyanca, Japonca, Korece, Macarca, Arapça, Farsça, Tay, Romence, Amharik, Swahili, Belarusça, Slovakça, Türkçe, Endonezya, Hırvatça, Çekçe, Litvanya, Polonya, Sırbistan, Urduca, Yunanca, Fince ve Filipin dili) ve sporcu ve delegasyon üyelerini ağırlayacak; eğlence, konaklama, basın toplantıları, kültürel programlar ve yarışmalarda misafirlere rehberlik etme yeterliliğine sahip olmanız ve 18 yaşının üzerinde olmanız gerekmekteydi. Olimpiyat oyunları alanındaki fırsatlar ve böyle büyük bir organizasyonda yer alma şansını kullanan birçok kişi olunca, kontenjan çabucak doldu.
Yine de organizasyonun basın duyuruları, resmi web sitesi girişleri, haberler ve tüm bildiriler profesyonel spor çevirmenleri tarafından gerçekleştiriliyor. Fakat en zoru tabii ki canlı yayın çevirileri. Milyonlarca kişi tarafından izlenen, heyecanın dorukta olduğu ve anlık çeviri gerektiren bir organizasyonda tecrübeli çevirmenlerin önemi bir kez daha vurgulanmış oluyor.
Rio de Janeiro, Brezilya Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları 2016’da şimdilik bir çeviri hatası ya da çeviri ekibinden kaynaklı bir sorun yaşanmadı. Ayrıca Brezilya’da Rio de Janeiro Şehrinin gelecek milyonlarca turist/misafirin daha rahat etmesi için polisler başta olmak üzere kamu görevlilerine, olimpiyat komitesinde görev alacak herkese ücretsiz İngilizce dersleri vermesi de gelen kafilenin memnuniyeti açısından büyük önem taşımaktaydı. Bunun yanında yer/yön görselleri için de makine çevirisi teknolojisinden faydalanıldı.
2020 yılında Tokyo’da yapılması planlanan olimpiyatların ardından, oyunların 2024 yılında İstanbul’a gelmesini umuyoruz.