Röle Çeviri (Relay Interpreting)
Röle Çeviri Nedir?
Rölenin kelime anlamına baktığımızda elektrik devresindeki başka bir anahtarı açıp kapamaya yarayan devre elemanı olduğunu görürüz. Bu sözcüğü ilk başta çeviriyle pek bağdaştıramıyoruz. Peki röle çeviri ne anlama geliyor?
Röle çeviri aslında elektrik devresindeki röleye benzer bir işleve sahiptir. Bir dili çevirmek için araya başka bir dil sokma işlemine denir. Bu çeviri türünden genellikle iki dil kültürel & dil bilgisel açıdan birbirinden çok uzakta olduğunda ya da iki dil arasında çeviri yapacak tercüman bulunmadığı zaman faydalanılır.
Röle Çeviriye Bir Örnek Verelim
Örneğin İzlandaca bir belgemiz var ve Türkçeye çevirmemiz gerekmekte. İzlandacadan Türkçeye çeviri yapabilen çevirmen sayısı oldukça az olduğu için, aradil olarak hem İzlanda’dakilerin hem ülkemizdekilerin daha çok kullandığı bir dil olan İngilizceyi seçebiliriz. Böylece müşterinin de onayı ile ilk olarak İzlandaca metni başka bir tercümana yönlendirip bildiğimiz bir yabancı dile, İngilizceye çevirttirebiliriz. Daha sonra da bu metni İngilizceden Türkçeye çevirip müşteriye teslim edebiliriz.
Röle Çeviriden Kimler Faydalanır?
Röle çeviriden uluslararası şirketler, kurumlar ve tercüme büroları yararlanmaktadır. Sonuçta çeviri denildiğinde akla sadece İngilizce-Türkçe arasında yapılan çeviri gelmiyor. 100 farklı ülkede şubesi olan bir şirket ve her bir şubenin de kendi arasında dosya alışverişi yaptığını düşünün. Eğer röle çeviri kullanılmazsa 4950 adet çift dilli çevirmene ihtiyaç olur. Böyle bir durumda çevirmenlere istihdam alanı sağlayamayacağından ve çeviriye harcanan giderlerden dolayı şirket iflas eder. Oysa röle çevirisi kullanıldığında 99 adet çift dilli çevirmene ihtiyaç olur. Bu durumda şirket %98 oranında çeviri işlerinden tasarruf etmiş olur.
Röle Çevirinin Kısa Tanımı
Röle çevirisini kısaca çevirinin çevirisini yapmak olarak tanımlayabiliriz.
Röle Çeviri Neden Gereklidir?
Bir çevirmenin bütün dilleri çeviri yapabilecek kadar iyi bilmesi imkansızdır. Bu nedenle çeviri işlerinde röle çevirisi kullanılarak hem paradan hem de zamandan tasarruf etmiş oluruz.
Birden fazla dili konuşan katılımcının olduğu bir konferans veya etkinlikte veya bir dil çiftinde belirli sebeplerden dolayı (dilin yaygınlığı vb.) tercüman bulunamadığı zamanlarda röle çeviri uygulanır. Örnek vermek gerekirse bir konferansta Çinli ve Portekizli katılımcılar bulunmakta ve konferans İngiltere’de verilmektedir. Bunun için Çince-İngilizce dil çiftinde bir kabin, İngilizce-Portekizce dil çiftinde ikinci bir kabin görev alır. İlk kabindeki tercüman(lar) konuşmacıyı Çinceden İngilizceye çevirir ve ikinci kabindeki tercüman(lar) Portekiz katılımcılar için İngilizceden Portekizceye çeviri yapar. Bu çeviri işlemine röle denir. Aradaki geçişi sağlayan dile “Pivot” denir. Verdiğimiz örnekte İngilizce pivot dildir. Bir kabindeki çevirmenlerin diğer kabindeki yapılan çeviriyi duyabilmesi için röle çeviriye imkan sağlayan bir sistemi kurulması gerekir. Röle çeviriye bazen “dolaylı çeviri” de denir.
Röle çevirisi nasıl yapılır?
Röle çevirisi, çok dilli toplantılarda tercih edilen bir sözlü çeviri yöntemidir. Bu süreç, konuşmacı ile izleyicilerin aynı dili bilmiyor olmaları ile başlar ve izleyiciler arasında birden fazla yabancı dil gereksinimi doğan durumlarla devam eder. Röle çeviri yöntemi 3 sisteme ayrılmaktadır.
1.) Birinci sistemde, örneğin konuşmacı Türkçe konuşuyor ve gelen izleyiciler ya Almanca, ya İngilizce ya da Fransızca biliyorlarsa, çeviri kabini A ‘da Almanca bilen bir çevirmen olur ve konuşmayı Türkçeden Almancaya çevirir. Kabin B’de İngilizce ve kabin C’de ise Fransızca bilen çevirmenler olur ve konuşmayı Türkçeden dinleyip hedef dillerine çevirirler. İzleyiciler kendilerine verilen kulaklık ve dinleme cihazı ile arzu ettikleri dil kanalını seçip konuşmayı dinlerler.
2.) İkinci röle sisteminde, birinci sistemden farklı olarak her dil çiftine çevirmen bulunmadığı durumlarda kullanılmaktadır. Örneğin Türkiye’ye gelen yabancı bir konuşmacı İngilizce konuşmaktadır ancak izleyiciler arasında Türkçe, Almanca ve Rusça talep edilmektedir. Almanca ve Rusça çeviri yapacak olan çevirmenler, İngilizce değil Türkçe bilmektedirler. Böylece kabin A’da çevirmen konuşmayı İngilizceden Türkçeye çevirir ve kabin B’de bulunan çevirmen ise çeviri kabini A’dan dinlediği Türkçe çeviri konuşmasını Almancaya, Kabin C’de bulunan çevirmen de kabin A’dan dinlediği konuşmayı Rusçaya çevirir.
3.) Üçüncü sistem, yine her dil çiftine çevirmen bulunmadığı durumlarda kullanılan bir sistemdir. Bu sistem ikili röle olarak da adlandırılmaktadır. Konuşmacı Türkçe konuşmaktadır, kabin A’daki çevirmen konuşmayı İngilizceye çevirir, kabin B’de bulunan çevirmen ise konuşmacıyı değil kabin A’da bulunan çevirmenin, İngilizce çevirisini dinleyip kendi hedef diline yani Almancaya çevirir. C kabininde bulunan çevirmen ise kabin B’deki dinlediği Almanca çeviri konuşmasını Fransızcaya çevirir.
Ancak her çeviride istemeyerek olsa da kayıplar meydana gelmektedir. Ne kadar çok aracı kabini artarsa, kaliteli ve doğru çeviri yapmak o kadar zorlaşır.