SANATSAL&EDEBİ ÇEVİRİ NEDİR?

Edebiyat alanı kendi içinde birçok türe ayrılır. Bu alanda çeviri yapmak için öncelikle edebiyatı takip etmek, sevmek, okumak gereklidir. Kitap okumayı sevmeyen birisinden roman tercümesi yapması beklenemez. Edebi metinlerin çevirilerini ancak okumayı seven, hayal gücü yüksek tercümanlar yapabilir. Bir edebi çeviri, kaynak metindeki duyguyu hedef kitleye yansıtabilmelidir.

Edebi Çevirinin Özellikleri Nelerdir?

• Yazarın diğer eserleri okunup, tarzı anlaşılmalıdır.
• Çevirmen, ekleme çıkarma yapmamalıdır.
• Orijinal metindeki duyguyu ve anlamı tamamen hedef metne geçirmelidir.
• Kaynak metinde geçen eski döneme ait kelimeler, özel hitaplar, argo sözcükler, hedef dilde o dönemde kullanılan tarzda kelimeler seçilerek karşılanmalıdır.
• Kaynak metnin üslubu, hedef metinde de aynen korunmalıdır.
• Kaynak dil, atasözleri, bilinmelidir.
• Metnin türüne göre biçimi ayarlanmalıdır.

 

SANATSAL&EDEBİ ÇEVİRİLERDE İZLENEN SÜREÇ

Sanatsal& Edebi metnin elimize ulaştığı an bu sürecin ilk aşamasıdır. Dijital Tercüme’ye iletilen metin ilk önce Dijital Tercüme Sanatsal & Edebi Çevirileri Proje Yönetimi tarafından özenle incelenir. Dil çifti ve projeye uygunluğu belirlenir. İnceleme sonucunda çevirinin içeriği, karakter sayısı, çeviri içinde tablo, resim, şema, grafik vs. olması durumunda bunların nasıl hazırlanacağı, hangi formatta teslim edileceği kararlaştırılır. Değerlendirme ve analiz aşamasından sonra ortaya çıkan verilerle birim fiyatımız üzerinden size hemen kesin bir süre ve fiyat bilgisi verilir. Müşteriden de yazılı onay alındıktan sonra çevirmen ve editör/redaktör seçilir.

• Çevirmen Seçimi:

Dijital Tercüme Sanatsal & Edebi Çevirileri Proje Yönetimi, çevirmen arşivimizden kaynak-erek dil çiftindeki uzman çevirmeni (alan tecrübesi, uzmanlığı, çalışma tecrübesi, süreyi kullanma becerisi olan)  belirler ve uzmanlık alanına göre projeye en uygun çevirmeni görevlendirir.

• Editör/Redaktör Seçimi:

Editör/Redaktör seçimi de tıpkı çevirmen seçimi gibi uzmanlık alanına göre yapılır. Erek dile hâkim, kültürleri, yaşayış tarzlarını yakından tanıyan redaktörler seçilir.

Onayınızdan sonra Dijital Tercüme Reklam & Tanıtım Çevirileri Proje Yönetimi tarafından proje, sanatsal ve edebi çeviri alanında uzman çevirmene yönlendirilir. Çevirmene gerekli olan bilgiler verilir, sonrasında çeviri süreci başlar. Çeviri sürecinin ardından erek metnin ilk kontrolü editör tarafından yapılır, gerekli olan tutarlılık ve akıcılık sağlanır; yazım hataları düzeltilir ve metin teslime hazır hale getirilir. Dijital Tercüme Sanatsal ve Edebi Proje Yönetimi tarafından son okuması tamamlanan metin, müşteriyle anlaşılan zamanda teslim edilir.

 

SANATSA&EDEBİ ÇEVİRİ TÜRLERİ

 

1- Roman: Yabancı dillerde yazılan romanların son yıllarda popülerliği çeviri sayesinde artmıştır. Özellikle fantastik edebiyat türünde üretilen romanlar, dünyanın her yerinde benimsenmiş, özel bir alandır. Roman çevirisi yaparken tarzına dikkat etmek önemlidir. Fantastik bir romanla, klasik edebiyat türünden bir romanı çevirmek arasında çok fark vardır. Son yıllarda popülerliğini koruyan fantastik edebiyat türü, karakterlerin, mekânların adlandırılmasından itibaren hep hayal gücü gerektirir. Çevirmenin kelimelerle oynayabilme yeteneği olmalıdır. Kitabın okunmasını sağlayabilmek için akıcı bir dille çeviri üretmesi gerekir. Çünkü toplum olarak, yaşadığımız tüketim çağında, her şeyin en hızlı ve en kolay şekilde olanını tercih ediyoruz.

2- Öykü: Öykü türü genelde çocuklara hitap edebilen bir edebi tür olduğu için çevirisinin de çocukların anlayıp sevebileceği gibi olması gerekir. Erek kitlesi küçük yaş grubu olan öykü türlerinde kısa cümleler, öykü dili (-mış,-miş) kullanılmalıdır.

3- Şiir: Şiir çevirisinin de edebi alanlar arasında en zor olduğu düşünülür. Çünkü kendine özgü üslubu ve biçimi vardır. Dizeler halinde olması ve dizeler de uyak düzeni gerektirdiği için, çeviride de bunun devam ettirilmesi önemlidir. Çünkü şiiri şiir yapan budur. Şiir çevirisine başlamadan önce metni çözümlemek, şiirin temasını, konusunu ve vermek istediği mesajı anlamamız açısından oldukça önemlidir. Bunların yanında, kaynak metindeki “culture specific elements” dediğimiz kültürel öğelerin çeviriye başlamadan önce çözümlenmesi ve erek metindeki karşılıklarının araştırılması gerekir, bunların yanı sıra, kaynak şiirdeki duygu ve anlamın erek metinde de korunması gerekir. Tüm bunları bir metinde sağlamak gerçekten uğraştırıcı ve zor bir iştir. Bu edebi türün, alanında uzman çevirmenler tarafından çevrilmesi, okuyucuya kaliteli bir ürün sunmak olacaktır.

4- Deneme, Kısa Yazı: Deneme metinleri, yazarın düşüncelerini kendi kendine konuşuyormuş gibi yazdığı metinlerdir. Bu metin türünde yapılan çevirilerin de aynı havayı erek metinde yansıtması gereklidir.

5- Tiyatro: Gösteri sanatı olan tiyatroların metinlerinin başka bir dile kazandırılması süreci çok meşakkatli bir süreçtir. Tiyatrolar sergilenmek üzere yazılan metinlerdir. Bu sebeple, çevirisini yaparken göz önüne alınması gereken ilk şey, bu oyunun hangi erek kültürde sahneleneceğidir. Diyalogların günlük konuşma dilinde olduğu gibi akıcı ve samimi olması gerekir. Kültürel ögelerin çevirisinde yerelleştirme ya da yabancılaştırma stratejileri devreye girer. Yazarın metni yazdığı dönem, içinde bulunulan koşullar ve yazarın kendi düşünce dünyası gözlemlenmeli ve kaynak metindeki orijinallik erek metinde de belirgin olmalıdır. Ayrıca, günümüzde başka anlamda kullandığımız, eskiden başka anlamda olan kelimeler olabilir. Bu yüzden oyunun yazıldığı dönem çevirmen için önemlidir.

6- Senaryo: Senaryo metninde yer alan ülkeye özgü her türlü kültürel ögenin, inanç sistemiyle ilgili kavramların, erek kitleye anlaşılır şekilde çevrilmesi gerekir. Çevirmen iki kültürü de dili de iyi bilmelidir. Bilmiyorsa çok iyi araştırmalıdır. Unutulmamalıdır ki iyi bir çevirmen aslında çok iyi bir araştırmacıdır. Senaryoda tekrarlayan özel kelimeler, kavramlar hep aynı çevrilmelidir. Kelime seçimindeki tutarlılık korunmalıdır.

a-  Film, Kısa Film, Dizi: Yaratıcılık ve pratik zeka gerektirir. Çevirmen senaryo içindeki bütünlüğü korur ve günlük dili en iyi karşılayan şekilde çeviri yapar. Filmin ya da dizinin dünya çapında beğenilmesinde, yapılan çevirinin de katkısı vardır. Çevirisi kötü olan muhteşem bir yapımdan kimse zevk almayacaktır.

7- Sergi Tanıtım Yazıları: Sergilerde, eserin yanında yer alan ve sanatçıyı, eserini tanıtan yazılardır. Eserin neyi anlattığını, nasıl yapıldığını anlatır. Ülkemizde bulunan sanat müzelerindeki sergilerin yabancı insanlar tarafından gezilmesi ve anlaşılması için bu tanıtım yazıları genellikle İngilizce diline tercüme edilmektedir.

8- Süreli Yayın Çevirisi: Belirli zaman aralıklarıyla(haftalık, aylık)  sonsuza kadar yayın yapmayı hedefleyen bir yayın türüdür. Dergiler, gazeteler, bültenler, yıllıklar bu türe girer. Yurtdışı menşeili dergilerin ülkemize girip popüler olması, çeviri sayesindedir. Süreli yayın hangi alana yönelikse, çevirmen o alana özgü kavramları bilmeli, terminolojiye vakıf olmalıdır.

9- Masal, Çocuk Kitapları, Fabl: Bu metinleri çeviren kişiler çocuk gibi düşünen, onların neye gülüp mutlu olacağını tahmin eden kişilerdir. Çevirmenlerin dediğine göre, çocuklara yönelik bu tarz metinleri çevirmek en az roman çevirmek kadar zormuş. Özellikle kelime oyunlarını, hem anlamı verecek hem de uyumu sağlayacak şekilde çevirmek önem taşır.

10- Fıkra, Sohbet, Eleştiri, Hatıra, Biyografi, Otobiyografi, Gezi Yazısı: Yazarın ayrıntıya girmeden düşüncelerini anlattığı, gazete ve dergilerde yayınlanan yazılara fıkra(köşe yazısı)  denir. Günlük olaylar hakkında yazılırlar. Okuyucu, yazılanlara inanmak zorunda değildir. Amaç okuyucuyu düşündürmek, yazılanın farkına varmasını sağlamaktır. Açık ve akıcı dil kullanılır. Kaynak dildeki bu özellikler çeviride de devam ettirilir. Fıkra metninin kaynak metindeki işlevi ne ise, erek metinde de aynı olmalıdır. Sohbet metinleri ise yine yazarın günlük olaylarla ilgili kendi düşüncelerini sohbet ediyormuş gibi yazmasıdır. Karşısında biri varmış gibi soru sorar, cevap verir. Eleştiri metinleri ise kaliteli sanat eserlerinin değerini ortaya çıkarmak için yazılırlar. Eleştiriye konu olan eser yalın bir dille tanıtılır. Başka bir dile çevrilecek eleştiri metni, erek kültürdeki paralel metinlerle uyum içinde olmalıdır. Kişinin başından geçen unutamadığı olayları kaleme almasıyla oluşan türün adı hatıra yazısıdır. Olayı yaşandığı dönem hakkında da bilgiler içermesi muhtemeldir. Samimi ve günlük bir dille yazılırlar. Çevirilerin de aynı üslupla olması gerekir. Biyografi, bir kişinin yaşamını konu alan edebiyat metni türüdür. Bu metinlerde kronolojik sıra izlenir. Açık, sade bir dil kullanılır. Tarafsız ve gerçekçi yazılmalıdır. Otobiyografi ise kişinin kendi yaşamını kaleme almasıdır. Kendisinden söz ettiği için, nesnel olması zordur. Gezilen yerlerin, toplumun, doğal güzelliklerin anlatıldığı yazı türüne gezi yazısı denir.

11- Kitap & Dergiler: Hangi konu üzerine yayın yapılıyorsa, çevirmen o alana ilgi duymalıdır, takip etmelidir. Çeviri yapmadan önce derginin eski sayılarını, formatı inceleyebilir. Ya da kitap yazarının üslubunu anlamak amacıyla diğer kitaplarını okuyabilir. Bu alanda deneyimli olmak önemlidir. Yayıncılık sektörünü, iş akışını bilmesi bile önemlidir. Kaynak metindeki yazı üslubunun erek metne aktarılması gereklidir.

12- Teolojik Metinler: Teolojinin kelime anlamı tanrıbilimdir. Dini konularla ilgilenen bilim dalıdır. Bu alanda yapılan çalışmalar üretilen metinler, dini terminolojiye ait kelimelerden yararlanarak tercüme edilir. Dini öğütlerin, kulağa alışılageldiği biçimde çevrilmesi gerekir.