Dijital Tercüme Çeviribilim bölümünün hazırlamış olduğu “Hollandaca” hakkındaki filolojik bilgidir.

Felemenkçe (Flemenkçe) ya da diğer adıyla Hollandaca, Latin alfabesi dil grubuna aittir, Hint-Avrupa dillerinden Cermen sınıfına girmekte ve dünyada yaklaşık 24 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır (Hollanda: 17 milyonluk nüfusun tamamı, Belçika: 10 milyonluk nüfusun yaklaşık 6 milyonu, Surinam: 450 binlik nüfusun tamamı, Hollanda Antilleri: 200 bin nüfusun tamamı, Aruba: 100 bin nüfusun tamamı). Günlük telaffuzda nüans farklarıyla ayrılan ama özellikle yazılı dilde birbirine oldukça yakın olan Hollandaca ve Flamanca gibi lehçeleri vardır. Genel olarak Felemenkçe'yi karşılayan tek bir kelime olmaması ve "Felemenk" sözcüğünün günümüzde belli bir siyasi ülkeye karşılık gelmemesi nedeniyle, Türkçe dilinde Felemenkçe yerine Hollandaca sözcüğünün kullanılmasını savunanlar vardır. Fakat Türk Dil Kurumu sözlüğünde Felemenk sözcüğünün tanımı "Bugünkü Hollanda, Belçika ve Kuzeydoğu Fransa'ya eskiden verilen ad" olarak ve Felemenkçe sözcüğü de "Felemenk dili" olarak tanımlanmaktadır. Bu sebeple filologlara göre Felemenkçe ana dil, Flamanca ve Hollandaca ise onların lehçeleri sayılmaktadır. Hollanda'da ve Belçika'da konuşulan Felemenkçe arasındaki fark çok az olup, aynı dilin iki lehçesi düzeyindedir. Genelleme yapmak gerekirse Belçika'da konuşulan aksanına Flamanca, Hollanda'da konuşulan aksanına Hollandaca denir, Belçika'da daha çok kuzeyde bulunan Flaman bölgesinde konuşulur. Hollandaca ise Plattdeutsch ve Friz diline yakındır.

Ülkemizde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Hollanda Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı'nda programa ait lisans eğitimi almak mümkündür. Bunun yanında özel kurslar ile de Felemenkçe öğrenilebilir. Fakat üniversite eğitimi ek birçok olanağı birlikte sunmaktadır. Felemenkçe dili ve edebiyatı programının amacı, Felemenkçe dilinin özellikleri, Felemenk kültürü ve edebiyatı, Felemenkçe dilinin diğer dillerle ortak yönleri konusunda eğitim vermek, bunun yanında Felemenkçe dilinin yapısı, gramer özellikleri, kelimelerin kökeni ve diğer dillerle ilişkileri ile Felemenkçe edebiyatı ürünlerinin üslup ve tema özellikleri konusunda dersler vermektedir. Felemenkçe dili ve edebiyatı programında başarılı olabilmek için özellikle sözel yeteneğe, güçlü bir belleğe sahip ve yabancı dil öğrenmeye hevesli ve edebiyata ilgili olmak gereklidir.

Felemenkçe dili ve edebiyatı programından mezun olanlara "Filolog" unvanı verilmektedir. Ancak mezunlar değişik unvanlarla çalışmaktadırlar. Görevleri de unvanlarına göre farklılık gösterir. Felemenkçe dili ve edebiyatı programını bitirenler Hollanda ile ticari ve kültürel ilişkileri yürüten kuruluşlarda mütercim tercüman olarak görev alabilirler. Ana dili Hollandaca olanlar, dillerinin İngilizce ve Almanca ile müşterek noktaları bulunduğundan bu dilleri öğrenmeye yatkındırlar. Cümle yapısı ve kullanılan sözcükler bakımından İngilizce ve Almanca ile benzerlik göstermektedir.

Hollandaca; Hollanda, Belçika, Surinam ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nde resmi dil konumundadır. Almanca'ya çok yakın bir dil olarak da bilinen Flemenkçe Hollanda ve Flemenk bölgesi olan Kuzey Hollanda ya da Hollanda Krallığı ve Hollanda dışında sömürgelerinde de (St. Martin, Surinam, Aruba, Guyana, Hollanda Antilleri, Virgin Adaları) kullanılmaktadır. Tarihteki en büyük Hollanda sömürgesi olan Endonezya'da da yaygınlığını sürdürmekte olup yerel diller üzerinde büyük tesiri olmuştur. 17. yüzyıldan itibaren Güney Afrika'ya göçmüş olan Hollanda asıllı Güney Afrikalılar (Boerler), Hollandaca'nın ana dile mesafe, coğrafi ayrılık ve kopukluklar nedeniyle farklılaşmış bir lehçesi olan "Afrikaner" konuşmaktadır. Hollanda'nın çeşitli bölgelerinde epey farklılık gösteren çeşitli lehçeler bulunur. Bunlardan bazıları: Güney Hollandaca, Groningence, Brabantça, Hollanda Limburgçası olarak sayılabilir.

Flamanca, Belçika'nın Flandra bölgesinde konuşulan Felemenkçe'nin lehçesidir. Belçika Felemenkçesi olarak da bilinir. Belçika'da Flamanca'nın konuşulduğu bölge genel hatları ile Flamanca topluluğunu oluşturmaktadır. Dilin tarihine bakıldığında Fransızca dilinin yoğun etkisi ve baskısı altında kalmıştır, bu süreçte kendine özgün bir gelenek, edebiyat ve kendi içinde lehçeler oluşturmuş, ama zaman içinde yine Hollandaca dili ile ortak kelimeleri yaygınlaşmıştır. Flamanlar günlük hayatta yerel şivelerini konuştukları zaman Flamanca şivesini, eğitim, bilim ve yönetim dilini kullandıkları zaman Hollandaca'yı tercih ederler. Aksandaki farklar, kullandıkları bazı kelimeler ve söyleyiş tarzlarından ötürü bir Hollandalı muhatabının bir Flaman olduğunu hemen anlayabilir. Dahası her yörenin kendine ait bir konuşma şekli olduğundan hangi bölgeden, şehirden hatta köyden geldiğini de çıkarabilir. Bunun sebebi de Felemenkçe'nin coğrafi olarak çok küçük bir bölgede konuşulsa da toplulukların oldukça birbirine bağlı yoğun ve sık bir dokuda olmasıdır. Böylelikle dil konuşulduğu bölge içinde resmi sınırlardan bağımsız olarak, oldukça heterojen bir yayılım gösterir. Resmi kaynaklara göre yalnızca Flaman Bölgesi içinde lehçe olarak tanımlanabilecek 26 farklı Felemenkçe'nin konuşulduğu tespit edilmiştir. Bunların başlıcaları: Doğu Felemenkçe, Batı Felemenkçe, Anversçe, Limburgça, Fransız Felemenkçesi lehçeleridir.

Genel olarak bakıldığında ise her bölge kendi içinde kendine özgü bir lehçe ve şive ile konuşsa da eğitim, öğretim, basın, yayın, radyo, TV, yazım ve devlet işlerinde hep standartlaştırılmış ortak resmi dil kullanılır. Ancak aynı ülkemizdeki gibi insanlar kendi yöresel aksan ve lehçelerini bir kültürel değer olarak görerek yaşar, yaşatır ve korurlar. Bu sebeple ortak resmi dilin yanında kendine ait olan lehçelerde gazete ve dergiler çıkarır yerel radyo, televizyonlarda kendi lehçeleri ile yayın yaparlar.

Bölgelere bakıldığında lehçeler arasındaki fark çok güçlüdür. Bu yüzden devlet televizyonları genelde halkın konuşmalarını büyük çoğunlukla resmi Hollandaca altyazı ile verir.