Dijital Tercüme Çeviribilim bölümünün hazırlamış olduğu “ Latince” hakkındaki filolojik bilgidir.

Latince , günümüzde etken olarak kullanılmayan, antik bir dil olup, Hint-Avrupa dil ailesine aittir. Yüzyıllar boyunca hüküm sürmüş olan Roma İmparatorluğu'nun resmî dilidir, bunun yanında günümüze yaklaştıkça Ortaçağ'da kiliselerde de Latince kullanıldığı görülmektedir. Hıristiyanların kutsal kitabının Latince olması sebebi ile zamanında özellikle din zümresinde Latince dili ve Latince'den yapılan tercüme/çeviriler çok büyük önem taşımaktadır, ayrıca Latince sembolik olarak Vatikan'da kullanılmaktadır. Genel olarak bakıldığında çoğu Avrupa dillinin kökeni Latince'dir. Özellikle İngilizce ve Almanca'da Latince'den gelen birçok kelimeye rastlayabiliriz. Türkiye'de Latince eğitimi almak isterseniz, bazı üniversitelerde seçmeli dil dersi şeklinde mevcuttur. Latince dili dünya dillerinin hemen hepsini az çok etkilemiştir, şu anda güncel olarak Vatikan'ın (Vatikan-Pontificio, İtalya'nın Roma şehrinde bulunur. Hıristiyanlık dininin Katolik mezhebinin merkezidir. Yönetim merkezi olan devlettir. 1000 kişi nüfusa sahiptir) resmi dilidir. Bunun dışında günümüzde eğitimi sürmesine ve çoğunlukla kimi tarih, sanat ve din araştırmacıları tarafından konuşulmasına rağmen artık ölüdür.

Latince dili gramer açısından bakıldığında fazlasıyla çekim içerir. Çekimli bir dil olan Türkçe ile kıyaslandığında Türkçe'deki çekim yapısını andırsa da, genel olarak bakıldığında çekim yapısı daha farklıdır. Latince gramer ve dilbilgisini Türkçe'deki gibi ana hatlarıyla sekiz ana başlık altında inceleyebiliriz:

• İsimler (nomina)
• Fiiler(verba)
• Zamirler(pronomina)
• Sıfatlar (adiectiva)
• Zarflar (adverbia)
• Bağlaçlar (coniunctiones)
• Edatlar (praepositiones)
• Ünlemler (interiectiones)

Latince'de bütün isimler, zamirler ve sıfatlar üç cinse ayrılır, bu ayrılma özellikle almanca dilinde genel olarak korunmuştur:

• Masculinum: eril
• Femininum: dişil
• Neutrum: yansız

Latince'nin günümüzde konuşulduğu ülke sadece Vatikan'dır. Latince, Hint-Avrupa ailesine mensup antik bir dildir. İlkçağda, İtalya yarımadasında, şu anki Roma'nın da içinde bulunduğu Latium bölgesinde konuşulmuştur. Latince genel olarak Yunan dilini örnek alarak ilerleme gösterdiği için Latin yazını da Yunan yazınının etkisi altında kalmıştır. Bunun yanında Latince, İlkçağın başlıca kültür ve uygarlık dillerinden biridir. Avrupa'nın içlerinde yayıldığı ülkelerde, yerel bölge dillerinin yanı sıra varolmuştur. Özellikle yazılı biçimde okuma yazma bilen, elit zümrece kullanılmış daha sonra ise genişleyerek, yerel dilleri büyük ölçüde etkilemiş ve böylece neo-latin dillerinin doğmasını sağlamıştır. Bu başkalaşım Ortaçağ'a gelinmiştir.

Hristiyanlığın kutsal kitabının Latince olması ve bilim, tarih ve kültürel çalışmalar bu dönemde kilise tekelinde olması sebebi ile, Ortaçağda bilimsel çalışmalar Latince ile yürütülmüş, yapıtlar Latince yazılmıştır. Diplomaside de yazışma dili yine Latince'dir.

Batı Dilleri ve Latince
Latince yaşayan batı dillerinden özellikle İspanyolca, Portekizce, italyanca, Romence'yi fazlası ile etkilemiştir, İngilizce Latin kökenli olmamasına karşın, sözcük ve kavramlarıyla yarı yarıya bu dile bağlıdır. Almanca'da da durum bu şekilde gelişmiştir. Fransızca dilinde köken olarak Latince ile gösterilen benzerlikler sebebi ile Latince'ye çok şey borçludur. Bu yüzden, Slav dilleri dışındaki batı dilleri için Latince öğrenimi önemlidir.

Bilim Dili olarak Latince
Günümüzde hukuk, tıp, diş hekimliği, veterinerlik, eczacılık, botanik, zooloji, jeoloji, vb. gibi bilim dallarında, özellikle terminoloji konusunda Latince öğrenmek zorunludur. Sosyal bilimlerden özellikle Eskiçağ ve Ortaçağ tarihi, bir ölçüde de Yeniçağ Tarihi, Felsefe, Arkeoloji alanında kaynaklara Latince olmadan başvurulamaz. Geçmişin kalıntılarının gömülü olduğu, buluntularla dolu ülkemizde Latince öğrenimi bunların değerlendirmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Kimi Osmanlı arşivlerini okuyup değerlendirebilmek için Latince'ye gereksinim vardır. Batı düşüncesinin ve uygarlığının Klasik yazına dayanması nedeniyle batıyla ilgili sosyal bilimler üzerinde araştırmada bulunacak kişiler için Latin dili ve yazını özellikle gereklidir.

Latin Dili ve Edebiyatı
Latin Dili ve Edebiyatı ile Yunan Dili ve Edebiyatı iç içe iki ana bilim dalıdır ve Klasik filoloji olarak bilinmektedir. Latince'nin günümüzdeki önemi bilim dalı olmasıdır; bu nedenle batı dillerinin ve yazınlarının yanı sıra Eskiçağ ve Ortaçağ Tarihi, felsefe tarihi, epigrafi, tiyatro tarihi, Roma Hukuku gibi bir çok alanda, ayrıca Osmanlı arşivlerinde bulunan Latince yazılmış belgeler üzerinde bilimsel araştırma yapmak için gereklidir. Latin Dili ve Edebiyatı programı bu ve benzeri alanlarda araştırma yapabilmeleri için öğrencilere gerekli dil, bilgi ve yetenekleri kazandırma amacını taşımaktadır.

İlkçağda İtalya yarımadasında Roma'nın içinde bulunduğu Latium bölgesinde konuşulan Latince, Hint-Avrupa dil ailesinin bir üyesidir. Roma devletinin sınırlarının genişlemesiyle Latince önce İtalya yarımadasında sonra özellikle Gallia (bugünkü Fransa), Hispania (İspanya), Helvetia (İsviçre), Lyricum (Dalmaçya, Arnavutluk), Pannonia (Macaristan), Dacia (Romanya)'ya yayılmış, bunun dışında egemen olduğu Macedonia (Makedonya), Trachia (Trakya), Asia Minor (Anadolu yarımadası), Syria (Suriye) ile Kuzey Afrika'da resmi dil kimliğiyle benimsenmiştir.

Latince Yunan dilini örnek alarak ilerleme göstermiştir. Latin yazını da hep Yunan yazınının etkisi altında kalmıştır. Latince, Yunanca ile birlikte İlkçağın başlıca kültür ve uygarlık dillerini oluşturmuştur.

Latince yayıldığı ülkelerde yerel dillerin yanı sıra yaşamını sürdürürken özellikle okur-yazarlarca kullanılmış, gitgide çeşitli katmanlardan insanların dilini etkisi altına almış, onların dillerini teker teker ortadan kaldırmış, böylece neo-latin dillerinin doğmasını sağlamıştır. Dillerin bu başkalaşım sürecinde, Ortaçağda bilimsel çalışmalar Latince ile yürütülmüş, yapıtlar Latince yazılmıştır. Diplomaside yazışma dili yine Latince dir. Kilise, inançlılar ile iletişim kurmak için Latince kullanmıştır.

Latince yaşayan batı dillerinden Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Romence'nin birinci derecede anasıdır. İngilizce Latin kökenli olmamasına karşın, sözcük ve kavramlarıyla yarı yarıya bu dile bağlıdır. Almanca, yapısındaki Fransızca kökenli sözcükler dolayısıyla Latince'ye çok şey borçludur. Bu nedenle Slav dilleri dışındaki batı dilleri için Latince öğrenimi önemlidir. Bu kadar dilin kökenini oluşturduğu için günümüzde özellikle hukuk, tıp, diş hekimliği, veterinerlik, eczacılık, botanik, zooloji, jeoloji gibi bilim dallarında Latince öğrenmek neredeyse zorunlu hale gelmiştir, çünkü terimlerin çoğu Latince kökenlidir. Bunun yanında sosyal bilimler alanında da Latince'nin önemi yadsınamaz. Özellikle Felsefe, Arkeoloji ve eski çağlara ait tarih alanında kaynaklara Latince olmadan başvurulamaz.